Dijital Çağda Tedarik Zinciri Yönetimi (SCM) Nedir? Nasıl Olmalıdır?

Tedarik zinciri yönetimi; üreticiden son kullanıcıya kadar olan süreçte ürün, bilgi ya da finansal akışın entegre şekilde planlanmasını, yürütülmesini ve izlenmesini kapsayan bir süreçtir. Söz konusu süreçte dijitalleşme, yapay zeka, büyük veri analitiği, IoT, blokzincir ve bulut tabanlı sistemler gibi yeni nesil teknolojilerin entegrasyonuyla hem daha şeffaf hem de verimli bir yapı sağlanır. Dijital SCM ise işletmelere hem maliyet avantajı hem de müşteri memnuniyetini artırma fırsatı sunar.

Dijital çağda nitelikli bir tedarik zinciri yönetimi için organizasyonların çevik, veri odaklı ve iş birliğine açık bir yapıya sahip olması gerekir. Bu noktada tüm süreç boyunca gerçek zamanlı veri paylaşımı, risk yönetimi ve sürdürülebilirlik odaklı stratejiler ön planda olmalıdır. Aynı zamanda dijital araçlar sayesinde talep tahmini, stok optimizasyonu ve teslimat süreleri de daha isabetli şekilde yönetilebilir.

Tedarik Zinciri Nedir?

Tedarik zinciri, bir ürünün ya da hizmetin ilk oluşturulma aşamasından son tüketiciye ulaşana kadar tüm süreçleri ve aşamaları içine alan bir sistemdir. Söz konusu sistem; ham maddenin temini, işlenmesi, ürün haline getirilmesi, sevkiyatı, dağıtımı ve son tüketiciye ulaşması gibi süreçlerin tamamını kapsar.

Tedarik zinciri yönetiminin (SCM) başlangıç noktası, fikirlerin ve öngörülerin ortaya atılmasıdır. İşletmeler, fikirler ve öngörüler kapsamında pazar trendlerini takip ederek müşterilerin hangi ürünlere ilgi gösterdiğini belirler. Bununla birlikte müşterilerin satın alma davranışları ve süreçlerine ilişkin veriler de toplanır. 

Toplanan verilere Ar-Ge çalışmaları yapılır, pazara sunulacak ürünler belirlenir ve üretim için ham madde temini sağlanır. Söz konusu süreçler, oldukça karmaşık ve hassastır. Bu çerçevede SCM, tüm süreçlerin yüksek verimlilikle tamamlanmasını hedefler. Bununla birlikte süreçteki bileşenler arasında bağlantı kurulmasını sağlar ve tüm paydaşların koordineli şekilde operasyonları gerçekleştirmesine katkıda bulunur.

Geleneksel tedarik zinciri anlayışı, teknolojide yaşanan gelişmeler nedeniyle değişmeye başlamış ve dijital tedarik zinciri kavramı ortaya çıkmıştır. Bu noktada “Dijital tedarik zinciri nedir?” sorusuna; geleneksel süreçlerin yeni nesil teknolojilerle entegre edilerek daha verimli, esnek ve şeffaf hale getirildiği sistemdir, şeklinde yanıt verilebilir. İlgili sistemde yapay zeka, nesnelerin interneti, veri analitiği ve blockchain gibi gelişmiş teknolojiler yer alır.

Tedarik Zinciri Gelişim Aşamaları Nelerdir?

İşletmeler; verimliliklerini artırmak, maliyetlerini düşürmek ve müşteri memnuniyetini yükseltmek için tedarik zinciri gelişim aşamaları geliştirirler. İlgili adımlara dair detaylar ise aşağıdaki gibidir:

• Bağımsız tedarik zinciri, işletmelerin üretimi kendi tesislerinden gerçekleştirdiği ve ham maddeyi yine kendi tedarikçilerinden temin ettiği sistemdir. Ayrıca küçük ve yerel işletmelerin kullanıldığı bir yöntemdir. Bunun yanı sıra işletmeler, tedarik süreçlerinde büyük oranda bağımsızdır ve dış kaynaklara ihtiyaç duymaz.
• Bağımlı tedarik zinciri, işletmeler için ikinci aşamadır. İlgili aşamada üretim maliyetinin azaltılması için dışarıdan ham madde ve malzeme alımı yapılır. Ek olarak daha büyük tedarikçilerle çalışılır ve zincir büyümeye başlar.
• Entegre tedarik zinciri, üçüncü aşama olarak kabul edilir. Söz konusu adımda zincir genişlemeye devam eder ve daha fazla tedarikçi sistemin içerisinde yer alır. Üretim, dağıtım ve satış aşamaları da sisteme entegre edilir.
• Rekabetçi tedarik zinciri ile birlikte işletmeler, maliyetleri düşürmeyi ve verimliliği artırmayı hedefler. İlgili adımda zincir daha da genişler. Bir önceki aşamadan farklı olarak burada teknolojik ve operasyonel inovasyonlar da devreye girmeye başlar.

İşletmeler için tedarik zinciri yönetimi gelişimi yukarıdaki adımlardan meydana gelir. Genel çerçeve her ne kadar tüm işletmeler için benzer olsa da bazı farklılıklar da meydana gelebilir. Bu noktada firmalar, kendi hedeflerine bağlı olarak süreçleri özelleştirir.

Tedarik Zinciri Unsurları Nelerdir?

Tedarik zinciri unsurları, bir hizmet ya da ürünün ham maddeden son tüketiciye ulaşana kadar geçtiği tüm aşamaları bünyesine dahil eder. Söz konusu adıma ilişkin detaylara aşağıda yer verilmiştir:

• Tedarikçiler, ham maddeyi ya da yarı mamulleri sağlayan firmalardır. Bu noktada teslim süresi, kalite ve maliyet gibi etkenler dikkate alınarak ilgili işletmeler arasından seçim yapılır.
• Üreticiler, tedarikçilerden alınan ham maddeleri ya da yarı mamulleri işleyerek son ürüne dönüştürür. Verimlilik, üretim planlaması ve kalite kontrolün önemli olduğu bir unsurdur.
• Toptancılar, üreticilerden aldığı ürünleri depolayan ve perakendecilere gönderen aracılardır.
• Lojistik firmaları, ürünlerin taşınmasını organize eden şirketlerdir. İlgili firmalar; ham madde, yarı mamul ve ürün gibi süreç içerisinde taşınması gereken tüm unsurları planlanan sürece göre taşırlar.
• Perakendeciler, üretilen son ürünün pazarlamasını gerçekleştiren ve tüketicilere ulaştıran işletmelerdir.

Son tüketiciler ise ürünleri satın alarak kullananlardır. Söz konusu süreçteki temel amaç, ürünlerin son tüketiciye ulaştırılması ve müşteri memnuniyetinin sağlanmasıdır.

Tedarik Zinciri Çeşitleri

Tedarik zincirleri, işletmelerin ihtiyaçlarına ve sektörün özelliklerine bağlı olarak farklılaşır. Yaygın olarak tercih edilen bazı zincir çeşitlerine ilişkin detaylara aşağıda yer verilmiştir:

Yalın Tedarik Zinciri Nedir?

Maliyetleri en aza indirmeyi ve süreçlerin verimliliğini yüksek seviyelere çıkarmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Bunun yanı sıra söz konusu sistem; gereksiz stok, bekleme süresi ve üretim gibi verimsizliğe neden olan unsurları da ortadan kaldırmayı amaçlar.

İlgili yaklaşımı benimseyen işletmeler, stokları minimum seviyede tutar ve talep odaklı üretim gerçekleştirir. Bununla birlikte üretim, lojistik ve dağıtım süreçlerindeki yüksek maliyetli adımlar kaldırılır. Onların yerine ise fiyat-yarar dengesi bakımından daha uygun olanları getirilir.

Otomotiv, elektronik ve hızlı tüketim malları gibi ürünlerin olduğu sektörler için uygun bir seçenektir. Yüksek koordinasyon gerektiren yaklaşım, zincirdeki sorunlara karşı da aşırı kırılganlığa sahiptir.

Bütünleşik Tedarik Zinciri Nedir?

Zincirdeki tüm paydaşların üst seviyede entegre olduğu bir sistemdir. Şeffaflık, verimlilik ve iş birliği sistemin temel standartları olarak dikkat çeker. ERP ya da bulut tabanlı sistemlerin kullanıldığı bu seçenekte paydaşlar arasında anlık olarak veri paylaşımı gerçekleştirilir. Bu noktada talep tahmini, üretim ve dağıtım gibi süreçlerin tamamı ilgili tarafların katkılarıyla planlanır. 

Söz konusu metodun maliyet-zaman tasarrufu, şeffaflık, yüksek koordinasyon ve hızlı tepki süreleri gibi avantajları vardır. Buna karşın yüksek teknoloji maliyeti gerektirmesi ve paydaşlar arasındaki uyumun sağlanmasının zorluğu, en önemli dezavantajlarıdır. Teknoloji, moda ve perakende sektörleri için de uygun olan bir zincir çeşidi olarak öne çıkar.

Sürdürülebilir Tedarik Zinciri Yönetimi Nedir?

Çevresel, sosyal ve ekonomik unsurları bir arada değerlendirerek uzun vadeli zincir oluşturmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Söz konusu yaklaşımın çevreci bir bakış açısı vardır ve karbon ayak izlerini olabildiğince azaltmayı hedefler. Bu çerçevede geri dönüşüm malzemelerinin kullanılması, çalışma şartlarının adil olması, ürünlerin yeniden değerlendirilmesi gibi hususları içerir.

Uzun vadeli bir plan olması, yaklaşımın en önemli avantajıdır. Marka imajının güçlendirilmesi ve etkili iletişim teknikleri ile tüketicilerde çevre bilincinin oluşturulması da avantajları arasında kabul edilebilir. Ancak yaklaşımın yüksek maliyet gerektirmesi ve tedarikçilerin sürdürülebilirlik standartlarına uyum sağlamada zorlanması gibi bazı dezavantajları da vardır.

Tersine Tedarik Zinciri Nedir?

Ürünlerin, tüketicilerden geri dönerek yeniden değerlendirildiği süreçleri içeren bir zincirdir. Söz konusu metotta geleneksel yöntemin tersine bir süreç vardır. Bu noktada yaklaşım; ürünlerin geri dönüştürülmesi, tamiri, imhası ve yeniden kullanımı gibi amaçlar için tercih edilir.

Geri toplama, atık yönetimi ve yeniden değerlendirme gibi özellikleri olan tersine zincir hem kullanılmış ürünlerin hem de ambalajların toplanmasını içerir. Ürünlerin toplanarak geri dönüştürülmesi, yenilenmesi ve tekrar kullanılması gibi amaçlar için tersine zincirin işletilmesi tercih edilir. Karmaşık lojistik süreçlere sahip olması ve yüksek maliyetleri ise en önemli dezavantajları olarak dikkat çeker.

Soğuk Tedarik Zinciri Nedir?

Sıcaklık nedeniyle bozulabilir ürünlerin üretiminden son tüketiciye ulaştırılana kadar uygun şartlarda taşınmasını, depolanmasını ve satışa sunulmasını içeren bir yaklaşımdır. Bunun yanı sıra ürünlerin kalitesi, güvenliği ve tüketilebilir özelliğinin korunması için soğuk zincir lojistiği zorunludur.

İlgili süreçte düzenli olarak sıcaklık kontrolü yapılır ve ürünlerin uygun sıcaklık değerlerine sahip ortamlarda depolanması ya da taşınması sağlanır. Bu çerçevede soğutmalı depolar, frigorifik araçlar ve izleme sistemleri etkili olarak soğuk zincirde kullanılır. Bozulma riski nedeniyle süreçler olabildiğince hızlı yürütülür. Ürünler ise kısa sürede perakendecilere ya da depolara teslim edilir.

Tedarik Zinciri Entegrasyonu Nedir?

Tedarik zinciri entegrasyonu; ham maddelerin tedarik edilmesinden ürünlerin üretilmesine, kalite kontrolden paketlemeye, lojistikten dağıtıma kadar olan tüm süreçlerin birbirine bağlanmasıdır. Bu noktada bağlanan süreçler, daha düzenli ve verimli hale gelir.

Sistemlerin birbirine entegre edilmesi, süreç verimliliği ve güvenilir tedarikçiler sayesinde işletmeler operasyonlarını optimize eder. Optimizasyonla birlikte teslimat süreleri kısalır, maliyetleri düşer. Artan iş birliği sayesinde kurulan zincir sürdürülebilir hale gelir ve uzun vadede işletmelerin rekabet güçlerini de ciddi anlamda artırır.

Tedarik Zinciri Yönetimi ve Dijital Dönüşüm Önemi

Tedarik zincirlerinin daha verimli ve sürdürülebilir hale gelmesi için teknolojiden yüksek seviyede yararlanılması gerekir. Teknolojiden daha etkili şekilde yararlanmak ise ancak dijital dönüşümle mümkündür. Bu kapsamda dijital dönüşüm, işletmelerin tedarik zincirlerinin analiz edilmesi, verilerin analitiği ve nesnelerin interneti gibi teknolojilerin sürece entegre edilmesiyle gerçekleştirilir.

Dijital dönüşüm, işletmelerin tedarik zincirlerini daha verimli hale getirdiği gibi rekabet avantajı da kazandırır. Ayrıca müşteri memnuniyetini artırır ve işletmelerin uzun vadeli başarılarını garanti eder.

Dijital Tedarik Zinciri Nedir?

Dijital tedarik zinciri, yeni nesil teknolojilerin sürece entegre edilmesidir. Dijital teknolojilerle entegre edilen sistemler; zincirdeki bilgi, ürün ve finans akışını daha şeffaf ve optimize edilebilir hale getirir. Söz konusu süreçte yapay zeka, nesnelerin interneti (IoT), blockchain ve veri analitiği gibi farklı teknolojilerden yararlanılır. Geleneksel zincirlere kıyasla çok daha verimli olan dijital tedarik yöntemi aşağıdaki faydaları sağlar:

• Verilerin gerçek zamanlı olarak görülmesi
• Verimlilik artışı
• Talep değişikliklerine hızlı uyum sağlama
• Operasyon maliyetlerinin azalması
• Teslim sürelerinin kısalması

Yukarıdaki unsurların yanı sıra yüksek müşteri memnuniyeti de sağlanan yararlar arasında yer alır.

ERP ve Tedarik Zinciri Yönetimi SCM Entegrasyonunun Değeri

SCM’ler, işletmelerin verimliliğini ve müşteri memnuniyetlerini artırmalarına karşın modern ERP sistemleriyle çok daha etkili hale gelirler. Bu noktada ERP sistemleri; üretim, yönetim, finans, insan kaynakları ve tedarik gibi farklı departmanlardan gelen verilerin merkezileştirilmesini sağlar.

SCM ile ERP entegrasyonu; üretim programları, sipariş miktarları ve envanter düzeyleri gibi verileri bir araya getirerek operasyon yönetimini kolaylaştırır. Ayrıca verilerin otomatik olarak süreçlere dahil edilmesini sağlar ve böylece karar alma ve uygulama süreçlerinin verimliliğini artırır. Bahsedilenlere ek olarak hataların, boşlukların ve yanlışların önlenmesinde de rol oynar.

Endüstri 4.0 ve Tedarik Zinciri Yönetimi SCM Entegrasyonu

Endüstri 4.0 ile birlikte kullanılmaya başlanan blockchain, nesnelerin interneti, yapay zeka, verilerin analitiği gibi teknolojiler tedarik zincirlerinin daha verimli, şeffaf ve kaliteli hale gelmesini sağlar. İlgili teknolojilerde yer alan IoT sensörleri, nakliye süreçlerindeki ürünlerin gerçek zamanlı olarak görünür olmalarına imkan tanır. Bunun yanı sıra söz konusu unsur, sevkiyatlardaki gecikmeler ve benzeri problemlerin hızlı şekilde tespit edilmesine katkıda bulunur. Aksaklık ve mal akışı sorunlarını da en aza indirger.

Gerçek zamanlı izlemenin dışında otomasyon sistemleriyle yapay zeka, talep tahmini ve envanter yönetimi gibi süreçleri daha tutarlı hale getirir. Pazar trendlerinin etkili olarak analiz edilmesi, müşteri verilerinin kısa sürede incelenmesi ve pazarlama stratejilerine yönelik veriler sunması da endüstri 4.0 ile gelen teknolojilerin tedarik zincirine yaptığı olumlu katkılardan bazılarıdır.

Tedarik Zinciri Yönetiminde Yapay Zekanın Etkisi

Yapay zeka, farklı alanları olduğu gibi SCM’yi de dönüştürmüştür. Bu noktada makine öğrenim teknikleri ve gelişmiş algoritmalardan yararlanan yapay zeka, e-tedarik zincir yönetimi süreçlerine aşağıdaki katkıları sağlar:

• Gerçek zamanlı bilgileri ve gelişmiş verileri analiz ederek süreçleri verimli hale getirir.
• Karmaşık verilerden elde ettiği bilgilerle karar verme süreçlerine destek olur.
• Tekrarlanan görevleri otomatikleştirerek ve hataları en aza indirgeyerek maliyetleri azaltır.
• Veri analizleri sayesinde müşteri deneyimlerini kişiselleştirir.

Yukarıdaki hususların yanı sıra karmaşık veri gruplarından çıkarmış olduğu bilgilerle sorunlara da proaktif çözümler oluşturur.

Etkin Bir Tedarik Zinciri Yönetimi İşletmelere Neler Kazandırır?

Etkin bir tedarik zinciri, ürün kalitesinin yükseltilmesi ve teslimat süresinin kısaltılmasını sağlayarak müşteri memnuniyeti artırır. Bu noktada kaynakların etkin kullanımı ve süreçlerin optimize edilmesi sayesinde verimlilik ve kapasite artışı sağlar. Pazardaki rekabet gücünün artması, tedarik süreçlerinin maliyetlerini düşürmesi ve üretim devamlılığını sağlaması da diğer etkilerindendir.

Tedarik Zinciri Yönetimi Ve Lojistik Yönetimi Arasındaki Fark Nedir?

Tedarik zinciri ve lojistik birbirinden ayrılan kavramlardır. Bu noktada lojistik, tedarik zincirleri içerisindeki bir bölümdür. SCM süreçlerinde ham madde tedarikinden son ürünün tüketicilere ulaştığı ana kadar geçen tüm aşamalar yönetilir. Lojistik yönetimi ise ürünlerin sadece sevkiyatıyla ilgilenir. Bu kapsamda ürünün, doğru zamanda ve yerde, uygun maliyetle teslim edilmesini hedefler.

Firmalar için Tedarik Zinciri Örneği

Bir tekstil firması için tedarik zincirinin ilk aşaması, kumaş üretiminde kullanılan pamuk, polyester ve diğer malzemelerin teminidir. Söz konusu malzemeler, dokuma atölyelerinde önce ipliğe daha sonra ise kumaşa çevrilir. Elde edilen kumaşlardan daha önce hazırlanan tasarımlara göre kıyafetler üretilir. Üretilen kıyafetler ise perakendecilere ve oradan da son müşteriye ulaştırılır. Ancak firmaların sektörlerine göre söz konusu süreçlerdeki aşamalar farklılık gösterir.

Küresel Tedarik Zinciri Desteği Nedir?

Küresel tedarik zinciri desteği, üretici konumunda olan yerli firmaların global ölçekte faaliyet gösteren işletmelerin ağlarına katılmaları için verilir. Söz konusu destek; havacılık, uzay, maden, metal, otomotiv ve elektrik-elektronik alanlarında faaliyet gösteren firmalara yöneliktir. Bu kapsamda yeterli şartları sağlayan firmalara global ağlara dahil olmaları için yapacakları çalışmaların maliyetlerinin %50’si oranında devlet desteği sağlanır.

Tedarik Zinciri Firmalar için Neden Önemlidir?

Tedarik zincirlerinin hem geliştirilmesi hem de dijitalleştirilmesi; maliyetlerin azaltılması, müşteri memnuniyetinin artırılması ve teslim sürelerinin kısaltılması gibi avantajlar sağlar. Söz konusu avantajlar ise firmaların rekabet gücünü artırır ve pazardaki varlıklarını garanti altına alır.

Tedarik Zinciri Departmanı Ne İş Yapar?

Söz konusu departman, şirketlerin tedarik, üretim, depolama, dağıtım ve lojistik süreçlerinin koordinasyonundan sorumludur. Bu noktada ürün ya da hizmetlerin ham madde temininden son tüketiciye teslim edilene kadar olan süreç, ilgili departman tarafından yönetilir.

Tedarik Zinciri Uzmanı Ne İş Yapar?

Tedarik zinciri uzmanları, bir firmanın tedarik zincirini koordine eden, ürünlerin doğru miktarda üretilerek istenen zamanda teslimini sağlayan profesyonellerdir. Bunun yanı sıra uzmanlar, envanter ve sipariş takibinden tedarik süreçlerine kadar olan aşamalarla ilgilenir. Söz konusu aşamaların koordineli şekilde yürütülmesi de görevleri arasındadır. 

Tedarik Zinciri Yönetimi Danışmanlığı

Tedarik zincirlerinin daha verimli, rekabetçi ve etkili hale gelmesi için sunulan bir hizmet olan danışmanlık, profesyoneller tarafından verilir. Tedarik zincirlerine yönelik verilen danışmanlık ise tüm süreçlerin dijitalleştirilmesini, teknolojik gelişmelerle entegre edilmesini, daha verimli ve etkili hale gelmesini sağlar. 

Astera, SCM süreçlerinizin dijitalleşmesine yönelik danışmanlık hizmeti sağlayan bir firmadır. İşletmenin hizmetleri hakkında bilgi almak için Astera ile iletişim numaralarından irtibat kurabilirsiniz.